ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਲੋੜ ਦਲੇਰ ਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਮਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

Monday, February 6, 2012

ਖ਼ਬਰ ਬਣ ਗਿਆ ਚਾਚਾ ਛੱਥਾ--ਰੁੱਖੇ ਮੰਡੇ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ

ਅੱਜ ਸ਼ਾਮੀ ਖੂਹ 'ਤੇ ਉਹ ਪੱਠੇ ਕੁਤਰਦਾ, ਚੀਰਨੀਆਂ ਲਾਉਂਦੀ ਮਾਂ ਨੁੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ, “ ਅੱਜ ਰਾਤ ਮੈਂ ਸ਼ੈਲਰ ਦਾ ਚੌਂਕੀਦਾਰਾ ਕਰਨ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ਸਗੋਂ ਭਾਊ ਹੁਰਾਂ ਦੀ ਮੋਟਰ ਚਲਾ ਕੇ ਪਛੇਤੀ ਬੀਜੀ ਕਣਕ ਨੁੰ ਪਾਣੀ ਲਾਉਂਣਾ ਆ” । ਧੀਰੋ ਨੇ “ਹੱਛਾ ਭਾਈ” ਕਿਹਾ ਤੇ ਪਿੰਡ ਨੁੰ ਤੁਰ ਪਈ । ਉਹਨੇ ਇਕ ਫੰਡਰ ਜਿਹੀ ਝੋਟੀ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਡੰਗਰ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਨੁੰ ਹਿਕ ਦਿਤੇ । ਝੋਟੀ ਉਹਨੇ ਪੱਠਿਆਂ ਦੀ ਪੰਡ ਲੱਦ ਕੇ ਖੜਨ ਲਈ ਰੱਖ ਲਈ । ਜਿਦਣ ਦਾ ਸੈਕਲ ਖਰਾਬ ਹੋਇਆ ਸੀ ਉਦਣ ਦਾ ਉਹ ਝੋਟੀ ‘ਤੇ ਹੀ ਪੱਠੇ ਢੋਂਦਾ ਸੀ । ਛੇਆਂ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਉਹਦਾ ਮੁੰਡਾ ਛਮਕ ਲੈ ਕੇ ਡੰਗਰਾਂ ਦੇ ਪਿਛੇ ਹੋ ਤੁਰਿਆ ਤੇ ਆਪ ਉਹ ਨਲਕੇ ਤੇ ਨਹੁਣ ਡਹਿ ਪਿਆ । ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਪਾਸੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਰਾਤ 11 ਵਜੇ ਤਕ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਨੇ ਦਬੱਲੀ ਰੱਖਿਆ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਝੋਟੀ ਖੋਲ ਦਿਤੀ। ਝੋਟੀ ਰਵਾਂ ਰਵੀ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਈ । ਕੱਲੀ ਘਰ ਆਈ ਝੋਟੀ ਨੇ ਧੀਰੋ ਨੁੰ ਅਚਵਾਈ ਛੇੜ ਦਿਤੀ ਤੇ ਉਹ ਜੇਰਾ ਜਿਹਾ ਕਰ ਕੇ ਖੂਹ ਵੱਲ ਨੁੰ ਹੋ ਤੁਰੀ । ਮੋਟਰ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਨੁੰ ਬਾਹਰੋਂ ਜਿੰਦਰਾ ਲੱਗਾ ਸੀ, ਉਨ ਸੋਚਿਆ “ਸ਼ੈਲਰ ਤੇ ਈ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਣਾਂ ਫਿਰ” ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਜਾਣਾ ਨਹੀਂ , ਪਰ ਸੈਕਲ ਕੀਹਦਾ ਖੜਿਆ ਹੋਊ? ਆਉਂਦਾ ਤੇ ਕਹਿੰਨੀ ਆ, “ਸੈਕਲ ਬਣਾ ਔਖ ਸੌਖ ਕਰਕੇ ਕਿਉਂ ਜਾਨ ਹੂਲਣ ਡਿਹਾ, ਬੜਾ ਹਲ ਵਾਹਿਆ ਹੱਡਾਂ ਦਾ ਸਾਰੀ ਉਮਰ” ।

ਸਵੇਰੇ ਬਾਬਾ ਬੋਲਦਿਆਂ ਈ ਧੀਰੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੋਗੀ ਚਾਹ ਧਰ ਲਈ । ਵਿਹੜੇ ‘ਚ ਚੂਕਦੀਂਆਂ ਚਿੜੀਆਂ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹਨੇ ਨੰਹੁ ਨੁੰ ਸੁਣਾਂ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਵੇਹਨੀ ਆ ਛੱਬਾ ਆ ਗਿਆ ਹੋਣਾਂ ਖੂਹ ‘ਤੇ । ਨਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਨੁੰ ਸਕੂਲ ਲਈ ਪਰੌਂਠੀ ਬਣਾ ਦਿਆਂ ਕਰ ਭੋਰਾ ਤੇਲ ਲਾ ਕੇ, ਰੁਖਾ ਮੰਡਾ ਬੰਨ ਦਿੰਨੀ ਆ ਰੋਜ਼ ਨਿਆਣੇ ਨੁੰ”।

“ਅੱਜ ਕੁੰਜੀ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਥੇ ਸੁਟ ਗਿਆ ਈ ਖੇਹ ਖਾਣਾ, ਰਾਤੀ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਘਰੇ ਪੱਠੇ ਸੁਟ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕੀ ਆਖਰ ਆਉਣ ਡਹੀ ਸੀ । ਹੋਰ ਘੜੀ ਨੁੰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਡੋਲੂ ਲੈ ਕੇ ਸਿਰਾਣੇ ਆ ਖਲੋਣਾਂ, ਚੋਣਾਂ ਕੀ ਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥੱਲਿਉ ਜਿਹੜੀ ਰਾਤ ਦੀਆਂ ਭੁਖੀਆਂ ਬੱਝੀਆਂ, ਡੇਅਰੀ ਵਾਲਾ ਵੀ ਨਾਗਾ ਪਏ ਤੋਂ ਅੱਖਾਂ ਕਢਦਾ ਜੀਹਤੋਂ ‘ਡਵਾਂਸ ਫੜੇ ਆ ” ਧੀਰੋ ਬੰਦ ਬੂਹੇ ਦੇ ਵਿਰਲ ਥਾਂਣੀ ਅੰਦਰ ਬਾਂਹ ਪਾ ਕੇ ਕੁੰਜੀ ਲੱਭਦੀ ਬੋਲਣ ਡਹੀ ਸੀ।

ਵਾਗੁਰੂ, ਆਹ ਕੀ ਕਰਤਾ ਵੇ ਛਬਿਆ !” ਧੀਰੋ ਦੀ ਚੀਕ ਨਿਕਲ ਗਈ, ਛੱਬੇ ਦੀ ਛਤੀਰ ਨਾਲ ਲਮਕਦੀ ਲਾਸ਼ ਵੇਂਹਦਿਆਂ ਈ ਸ਼ਰੀਰ ਨੁੰ ਕਬਣੀ ਆਈ ਤੇ ਸਤਹੀਣ ਹੋ ਕੇ ਮੁੰਹ ‘ਚ ਬੁੜਬੜਾਉਂਦੀ ਧੀਰੋ ਵਾਹੋਦਾਹੀ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਨੁੰ ਹੋ ਗਈ ।ਰਾਤੀ ਛੱਬੇ ਨੇ ਉਮਰ ਦੇ 33ਵੇਂ ਸਾਲ ‘ਚ ਮੋਟਰ ਵਾਲੇ ਕੋਠੇ ‘ਚ ਜੋਗ ਦੀਆਂ ਕਾਨੀਆਂ ਕੱਸਣ ਵਾਲੀ ਰੱਸੀ ਨਾਲ ਫਾਹ ਲੈ ਲਿਆ ।ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹਨੇ ਬਹਿੰਦੇ ਉਠਦੇ ਨੇ ਕਈਆਂ ਨੁੰ ਕਿਹਾ “ਯਾਰ ਵਾਹੀ ‘ਚ ਕੀ ਬਚਣ ਡਿਹਾ ਨੌਕਰੀ ਹੋਵੇ ਮਾੜੀ ਚੰਗੀ...ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸੌਦੇ ਤੇਲ ਜੋਗੇ ਤੇ ਆ ਜਾਇਆ ਕਰਨ” । ਇਕ ਦਿਨ ਕਿੰਦੇ ਮਜ਼ਬੀ ਨਾਲ ਬੈਠਾ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦਾ ਸੀ ਖੂਹਤੇ , ਕਹਿੰਦਾ “ ਭਾਊ ਜੱਟਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਜ਼ਬੀ ਲੱਖ ਦਰਜੇ ਚੰਗੇ ਈ ਦਿਹਾੜੀ ਕਰਨ ਜਾਂਦਿਆਂ ਨੁੰ ਮਿਹਣਾਂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ” । ਕਿਸੇ ਨੁੰ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਟੈਪੂ ਪਾ ਲੈਣਾ ਪੈਲੀ ਉਤੇ ਥੱਲੇ ਕਰ ਕੇ .....ਕਿਸੇ ਨੁੰ ਪੁਛਦਾ ਸੀ, “ਜੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਵੇਲਣਾ ਲਾ ਲਈਏ ਤਾਂ ਰਹੁ ਕਿੰਨੇ ਦੀ ਵਿਕ ਜਿਆ ਕਰੂ ਸ਼ਾਮ ਤਈਂ” ।ਉਹ ਨਿਤ ਦਿਨ ਸੁੰਘੜ ਰਹੀ ਚਾਦਰ ‘ਚੋਂ ਨੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਪੈਰ ਨੁੰ ਭਾਂਪ ਗਿਆ ਸੀ । ਸੋਚਾਂ ਸੋਚਦਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਉਹ ਕਦੇ ਕਦੇ ਰੰਗੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਜਿਹੜਾ ਜੱਟ ਹੋ ਕੇ ਜੱਟਾਂ ਨਾਲ ਦਿਹਾੜੀਆਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। “ਮਾੜਾ ਵੀ ਕੀ ਆ”?ਏਦਾਂ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਜੱਟ ਨੁੰ ਟੋਹਦਾ ਕਿ ਕਿਥੇ ਬੋਲਦਾ।

ਛੱਬਾ ਮੇਰਾ ਚਾਚਾ ਸੀ, ਸ਼ਰੀਕੇ ‘ਚੋਂ, ਪਰ ਉਮਰ ‘ਚ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਵੱਡਾ, ਗੋਰਾ ਰੰਗ ਬਿੱਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਪਈਆਂ ਗਰੀਬੀ ਦੀਆਂ ਸਿਹਾਈਆਂ , ਕੱਕੜ ਬਕੜੀ ਖਿੱਲਰੀ ਜਿਹੀ ਦਾੜੀ, ਜਿਨੁੰ ਛੇਈ ਮਹੀਨੀ ਕੈਂਚੀ ਲਵਾਉਂਦਾ, ਗਲ ਬਨੈਣ ਤੇ ਤੇੜ ਕਛਿਹਰਾ ਸਿਆਲਾਂ ‘ਚ ਫੋਜ਼ੀ ਕੋਟ । ਪਿੰਡ ਤੇ ਉਹ ਕਿਤੇ ਘੱਟ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਖੂਹ’ਤੇ ਈ ਹੁੰਦਾ । ਪੈਲੀ ਦਾ ਬੰਨਾ ਖੋਤਦਾ, ਪੱਠੇ ਵਡਦਾ, ਕੁਤਰਦਾ, ਖੂਹੀ ‘ਚ ਉਤਰਿਆਂ ਮੋਟਰ ਦੀ ਡੋਰੀ ਕੱਸਦਾ, ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਪੁਟਦਾ, ਟੈਕਟਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ‘ਚ ਡੰਗਰਾਂ ਵਾਲੀ ਜੋਗ ਮਗਰ ਖੁਚਾਂ ਭਨਾਉਦਾਂ, ਟੋਕਰੀਆਂ ਬੰਨਣ ਲਈ ਤੂਤ ਛਾਂਗਦਾ, ਖੁੰਢੇ ਪੇਚਕਸ ਨਾਲ ਸਟਾਟਰ ਦੀ ਮਕੈਨਕੀ ਕਰਦਾ, ਉਂਗਲਾਂ ‘ਤੇ ਝੋਟੀ ਫਲਣ ਦੀ ਤਰੀਕ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਾਉਂਦਾ, ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਮੂਲੇ ਬੰਨਦਾ, ਬੇੜ ਵਟਦਾ, ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਦਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਵਿਉਤਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ, ਫੰਡਰ ਮੱਝਾਂ ਨੁੰ ਗਾਲਾਂ ਕੱਢਦਾ । ਮੈਂ ਤਾਹ ਉਮਰ ਛੱਬਾ ਨਾ ਗਰਾਉਂਡ ‘ਚ ਖੇਡਦਾ ਵੇਖਿਆ , ਨਾ ਜਵਾਨੀ ‘ਚ ਇਸ਼ਕੀਆਂ ਗਾਉਣ ਸੁਣਦਾ, ਨਾ ਭੰਗੜੇ ਪਾਉਂਦਾ ਨਾ ਬੱਕਰੇ ਬਲਾਉਂਦਾ ਤੇ ਨਾ ਰੋਂਦਾ ਈ । ਛੱਬਾ ਜਦ ਵੀ ਵੇਖਿਆ, ਗਹਿਣੇ ਪਈ ਪੈਲੀ ਛਡਾਉਂਦਾ ਵੇਖਿਆ । ਜਿਹੜੀ ਮੁੱਛ ਫੁਟਦੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਉਹਦੇ ਪਿਉ ਨੇ ਉਹਦੇ ਖਾਤੇ ਪਾ ਕੇ ਆਪ ਗੋਲੀਆਂ ਖਾ ਲਈਆਂ ਸੀ ।ਪਿਉਂ ਦੇ ਮਰਨ ਪਿਛੋਂ ਛੱਬੇ ਨੇ ਇਕ ਮਾੜਚੂ ਜਿਹੇ ਵੱਛੇ ਨਾਲ ਝੋਟੀ ਜੋੜ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵਾਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੱਤੀਆਂ ‘ਚ ਟੈਕਟਰ ਨਾ ਪਹੁੰਚਦਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕ ਟਰੈਕਟਰ ਲੰਘਣ ਲਈ ਰਾਹ ਨਾਂ ਦਿੰਦੇ ਉਹ ਛੱਬੇ ਨੁੰ ਵਾਹ ਲਈ ਮੰਗ ਪਾਉਂਦੇ । ਦੋ ਕਿਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਕਈ ਥਾਂਈ ਗਹਿਣੇ ਪਈ ਸੀ । ਕਿਤੇ ਵੀਹ ਹਜਾਰ ‘ਚ ਦੋ ਕਨਾਲਾਂ, ਕਿਤੇ ਪੰਦਰਾ ਹਜਾਰ ‘ਚ ਤਿੰਨ ਕਨਾਲਾਂ। ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਜਿਮੀਦਾਰ ਛੱਬੇ ਦੀ ਗਹਿਣੇ ਪਈ ਭੋਂਇ ਬੈਅ ਲੈਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਰਹੇ ਪਰ ਛੱਬਾ 10 ਸਾਲ ਇਕ ਹੀ ਸੁਪਣੇ ਪਿਛੇ ਭੱਜਦਾ ਰਿਹਾ । ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ,ਦਾਜ ਦੌਣ, ਪਿਉ ਦਾ ਵਰੀਣਾਂ, ਤੇ ਸਿਰ ਲਕਾਵੇ ਲਈ ਪਾਏ ਦੋ ਕੋਠੇ, ਸਭ ਛੱਬੇ ਦੇ ਹੱਡਾਂ ‘ਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆਂ ।

ਛੱਬੇ ਦੀ ਇਸ ਲੰਮੀ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਚਾਚੀ ਧੀਰੋ ਵੀ ਸਿਰ ਦੇ ਕੇ ਲੱਗੀ ਰਹੀ । ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਨੁੰ ਦੋਵੇਂ ਮਾਂ ਪੁਤ ਇਉਂ ਲਗਦੇ ਜਿਵੇਂ ਫਰਹਾਦ ਨੇ ਗੁੜਤੀ ਦਿਤੀ ਹੋਵੇ । ਆਖਰ ਛੱਬੇ ਹੁਰਾਂ ਪਹਾੜ ਚੀਰ ਕੇ ਨਹਿਰ ਕੱਢਤੀ । ਪੈਲੀ ਖਲਾਸੀ ਹੋ ਗਈ । ਫਿਰ ਪਿੰਡੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਰਿਸਤਾ ਕਰਵਾਇਆ ਤੇ ਛੱਬੇ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਆਗੀ, ਚਾਚੀ ਦੀ ਨਹੁੰ ਤੇ ਸਾਲ ਕੁ ਪਿੰਛੋ ਚਮਕਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ ਪੋਤਾ ਫਿਰ ਮਾਂ ਵਰਗੀ ਪੋਤੀ।ਪਰ ਬੱਬੇ ਨੇ ਏਨੀ ਲੰਮੀ ਲੜਾਈ ਲੜ ਕੇ ਜੋ ਜਿਤਿਆ ਸੀ ਉਹ ਨਾਲ ਚਹੁੰ ਜੀਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਫਟਦਾ । ਛੱਬੇ ਤੇ ਚਾਚੀ ਧੀਰੋ ਨੇ ਤਾਂ ਕਈ ਹਾੜ ਸਿਆਲ ਇਕ ਇਕ ਝੱਗੇ ਨਾਲ ਕੱਟੇ ਸਨ । ਪਰ ਛੱਬੇ ਕੋਲੋਂ ਹੁਣ ਸਾਇਦ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਉਹਦਾ ਪੁਤ ਵੀ ਇਕੋ ਝੱਗੇ ਨਾਲ ਸਕੂਲੇ ਜਾਏ । ਜਦੋਂ ਆਂਡ ਗਵਾਂਡ ਸਾਰੇ ਨਿਆਣੇ ਬਸ ‘ਚ ਬਹਿ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਥਾਂਈ ਸਕੂਲੇ ਜਾਣ ਉਦੋਂ ਛੱਬੇ ਦਾ ਪੁੱਤ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲੇ ਜਾਏ ।

ਛੱਬਾ ਸੋਚਦਾ ਕਿ ਇਹ ਕਿਦਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਏ ਜਿਹੜੀ ਮੁਕਦੀ ਨਹੀਂ ।ੳਹਦੇ ਨਾਲ ਦੋਹਰੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ, ਬਦੋ ਬਦੀ ਪੈਰ ਵੀ ਪਸਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਚਾਦਰ ਵੀ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਸੁੰਗੜਨ ਡਹੀ ਸੀ । ਹਾਰ ਕੇ ਅੱਕ ਚੱਬ ਲਿਆ , ਦਿਨੇ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ਦਿਹਾੜੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਨੇ, ਕਿ ਲੋਕ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ, ਉਨੇ ਸ਼ੈਲਰ ‘ਚ ਰਾਤ ਦਾ ਚੌਕੀਦਾਰਾ ਕਰ ਲਿਆ, 3000 ਰੁਪਈਆ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ। ਰਾਤ ਨੁੰ ਸੈਲਰ ਦੇ ਗੇਟ ਅੱਗੇ ਕੱਖ ਕੱਠੇ ਕਰ ਕੇ ਧੁਣੀ ਲਾ ਲੈਦਾ ਤਾਂ ਸੋਚਾਂ ਸੋਚਦੇ ਨੁੰ ਦਿਨ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦਾ, ਰਾਤ ਮੁਕ ਜਾਂਦੀ ਪਰ ਉਹਦੇ ਪੋਟਿਆਂ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਬੈਂਕ ਤੇ ਆੜਤੀਏ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਨਾ ਮੁਕਦਾ।ਮੈਨੁੰ ਚੇਤੇ ਆ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪੰਜਵੀ ‘ਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਇਕ ਦਿਨ ਨੀਵੀਂ ਪੈਲੀ ਵੱਲ ਦਾ ਨੱਕਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ । ਮੈਂ ਕਹੀ ਦੇ ਟੱਪ ਨਾਲ ਜਿਨੀ ਕੁ ਮਿਟੀ ਨੱਕੇ ਅੱਗੇ ਰੱਖਾਂ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਰੋੜ ਨਾਲ ਰੁੜਦੀ ਜਾਵੇ । ਮੈਨੁੰ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਘੁਲਦੇ ਨੁੰ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪੈਲੀ ‘ਚ ਪੱਠੇ ਵਡਦਾ ਛੱਬਾ ਆ ਗਿਆ, ਕਹਿੰਦਾ, ਬਾਊ ਰੋੜ ਦੇ ਅੱਗੇ ਮਿੱਟੀ ਨਹੀਂ ਟਿਕਦੀ ਹੁੰਦੀ। ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਡੱਕ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਦੁਆਲੇ ਮਿਟੀ ਚਾੜ ਦਈਦੀ ਆ, ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਟਿਕ ਜਾਏ, ਮਲਕੜੇ ਪੈਰ ਕੱਡ ਲਉ। ਪਰ ਛੱਬਾ ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ, ਉਹਨੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੋੜ ਤੇ ਡੱਕ ਲਿਆ ਪਰ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਨਾ ਕੱਢ ਸਕਿਆ।ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਟੋਕੇ ਦੀਆਂ ਛੁਰੀਆਂ ਚੰਡਾਉਂਦਾ ਸੀ ਲੁਹਾਰ ਕੋਲੋਂ , ਕਹਿੰਦਾ , “ਯਾਰ ਕਿਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਦੇ 2-3 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ , ਧਰਮ ਨਾਲ ਵਾਹੀ ਤਾਂ ਸਰਾਲ ਵਾਂਗ ਸਾਹ ਪੀਜੂ ਆਪਣੇ” ।

ਉਥੇ ਇਕ “ਸਿਆਣਾ” ਖੜਾ ਸੀ ਸਰਕਾਰੀ ਰਟੈਰ ਬੰਦਾ, ਜੀਹਦੇ ਨੰਹੁ-ਪੁੱਤ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸੀ । ਕਹਿੰਦਾ, “ਛੱਬਾਂ ਸਿੰਹਾਂ ਬੰਦੇ ਦੀ ਨੀਤ ਸਾਫ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਮਾਹਰਾਜ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਘਾਟਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੰਦਾ। ਰਟੈਰ ਚਲਾ ਗਿਆ , ਛੱਬਾ ਬੋਲਿਆ, “ ਏਨੁੰ ਕਹਿ ਆਪਣੀਆਂ ਚਾਰੇ ਪੈਲੀਆਂ ਕਰੇ ਹਾਂ ਮੈਨੁੰ ਬੈਅ ਤੇ ਨਾਲੇ ਨਹੁੰ ਪੁੱਤ ਨੁੰ ਘਰੇ ਬਹਾਵੇ, ਤੇ ਨੀਤ ਰੱਖੇ ਸਾਫ, ਝਾੜ ਪੁੰਜ ਕੇ, ਵੇਖਾਂਗੇ ਮਾਰਾਜ ਕਿਵੇਂ ਦਿੰਦਾ ਇਹਦੀ ਨੀਤ ਸਾਫ ਨੂੰ ।’ ਛੱਬਾ ਪਾੜੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਨ ਲਗ ਪਿਆ ਸੀ । ਜਿਹੜਾ ਪੂਰਨਾ ਉਹਨੁੰ ਆਪਣੇ ਵੱਸੋਂ ਬਾਹਰ ਲੱਗਣ ਲਗ ਪਿਆ ਸੀ ।6 ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਹੋਏ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਬੰਬੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ ਤੇ ਛੱਬੇ ਨੇ ਰੋਟੀ ਦੀ ਸੁਲਾ ਮਾਰੀ । ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਪੋਣੇ ‘ਚ ਵਲੇਟੀ ਰੋਟੀ ਵੱਲ ਗਿਆ। ਪੋਣਾਂ ਖੋਲਿਆਂ ਤਾਂ ਉਹੀਉ ਸੁਕੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ, ਮਿਰਚਾਂ ਦੀ ਚਟਨੀ ਤੇ ਡੋਲੂ ‘ਚ ਲੱਸੀ । ਜਿਹੜੀ ਮੈਂ ਨਿੱਕੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਹਦੇ ਪਿਉਂ ਨੁੰ ਖਾਂਦੇ ਵੇਖਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਕ ਵੇਰਾਂ ਸਾਡੀ ਪੈਲੀ ‘ਚ ਕੱਦੂ ਕਰਨ ਡਿਹਾ ਸੀ । ਮੈਨੁੰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਢਿਲੋਂ ਸਾਹਬ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦਾ “ਪੱਪੀ” (ਕਤੂਰਾ) ਚੇਤੇ ਆ ਗਿਆ ਜਿਹੜਾ ਬਟਰ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਬ੍ਰੈਡ ਨਹੀਂ ਸੀ ਖਾਂਦਾ । ਤੇ ਉਧਰ ਛੱਬੇ ਦਾ ਪੁੱਤ ਜਿਹਦੇ ਰੁੱਖੇ ਮੰਡੇ ਤੇ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਭੋਰਾ ਤੇਲ ਲਗ ਕੇ ਪਰੌਂਠੀ ਬਣਨ ਦੀ ਆਸ ਮੁਕ ਗਈ।

ਚਰਨਜੀਤ ਤੇਜਾ

ਲੇਖ਼ਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਹੈ।


ਖ਼ਬਰ ਬਣ ਗਿਆ ਚਾਚਾ ਛੱਥਾ
http://video.ajitjalandhar.com/getvideo.php?vid=2572

No comments:

Post a Comment